Үүнэр 2025 сылы Российскай Федерация президенэ В. В. Путин уонна Саха өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана А. С. Николаев Аҕа дойдуну көмүскээччилэр сылларынан биллэрдилэр. Эһиилги 2025 сылга бүтүн дойду таһымыгар Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ кыайбыппыт 80 сылын өрөгөйдөөхтүк бэлиэтиэхпит.
Тохсунньу
Таҥха ыйа
3 — Мария Ивановна Попова төрөөбүтэ 95 сыла
(03.01.1930-20.07.2020 сс.)
Уолба нэһилиэгин Герой ийэтэ Мария Ивановна Попова Витебскай уобалас Полоцкай оройуонун Кривоевщина диэн дэриэбинэтигэр тохсунньу 3 күнүгэр 1930 сыллаахха төрөөбүтэ. Аҕа дойдуну көмүскүүр улуу сэрии саҕаланарыгар 11 саастаах кыыс эбит. Ийэлээх аҕата, бииргэ төрөөбүттэрэ ол сэрии будулҕаныгар ытыйыллан суорума суолламмыттарын Мария харааста ахтара. Сэрии ыар сылларыгар Мария Ивановна балыыһаларга санитаркалаабыта, кэлин “Кыһыл кириэс” балыыһатыгар үлэлээбитэ. Онно үлэлии сылдьан Саха сириттэн сэриилэһэ сылдьан бааһырбыт байыас Попов Николай Гаврильевичтыын билсэн, ыал буолар. 1946 сыллаахха эдэрдэр дойдуларыгар төннөн кэлэллэр. Таатта Уолбатыгар олохтоох сирдэрин булунан, дьиэ-уот туттан олороллор. Николай Гаврильевич колхоз, совхоз туруу үлэһитэ, Мария Ивановна балыыһаҕа, оҕо саадыгар уһун кэмнэргэ араас үлэлэргэ үлэлээбиттэрэ. Кинилэр 44 сыл устата ыал буолан олорбуттара, 13 оҕону төрөппүттэрэ. Оҕолорор, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ республика араас муннуктарыгар олороллор, үлэлииллэр-хамсыыллар.
Олунньу
Одун Хаан ыйа
5 – Иннокентий Давыдович Винокуров төрөөбүтэ 95 сыла (05.02.1930-20.09.2017)
Иннокентий Давыдович Винокуров Таатта улууһун Уолба нэһилиэгэр олунньу 5 күнүгэр 1930 сыллаахха төрөөбүтэ. Тутуу үлэһитэ идэлээх, Дьокуускайга үөрэнэн кэлэн төрөөбүт нэһилиэгэр колхоз председателинэн, Үөһээ Бүлүү оройуонун Сэбиэтигэр тутуу отделын сэбиэдиссэйинэн, “Холбос” общество тутуу управлениетын салайааччытынан, Саха АССР Совминын капитальнай тутууларга салаатын тутаах инженерынан үлэлээбитэ. Россия биир кырдьаҕас куоратыгар Ярославль куоракка көһөн тиийэн олохсуйбута. Онно прорабынан, инженерынан, учаастак начальнигынан, ЯРПРОМСТРОЙ тутуу треһигэр, Ярославль куоратын дизельнай собуотугар араас хайысхалаах салайар үлэлэргэ үлэлээбитэ. Кини РСФСР куорат уонна тыа сирин тутууларын туйгуна бэлиэ кавалера, тыыл, үлэ бэтэрээнэ. Айар-суруйар талааннаах суруналыыс, прозаик, поэт быһыытынан киэҥник биллибитэ, Ярославскай уобалас киин библиотекатын иһинэн тахсар “Солнце продолжает светить” сурунаалы көҕүлээн таһаартарбыта уонна олоҕун тиһэх күннэригэр диэри онно редакторынан үлэлээбитэ. “Ярославская неделя”, “Советская Ярославия”, “Ярославский агрокурьер” хаһыаттар корреспонденнара. Сааһыран олорон төрөөбүт нэһилиэгин кытта сибээс олохтоон, оҕо сааһын өйдөбүлүнэн, эдэр сааһын ахтылҕанынан Уолба дьонун-сэргэтин туһунан сырдатар “Село Уолба и уолбинцы” кинигэ таһаартарбыта, олохтоох хоһоонньуттар хомуурунньуктарын нууччалыы тылбаастаан таһаартарбыта. Уолба нэһилиэгин Бочуотун кинигэтигэр киирбитэ. Иннокентий Винокуров Саха сиригэр уонна Ярославскай уобаласка бэчээттэнэн тахсыбыт 20-чэ кинигэлээх, П. Х. Андросов-Дьөҥкү Сээн, быраатты Нелуновтар уонна биһиги нэһилиэкпит хоһоонньуттарын айымньыларын нууччалыы тылынан саҥардыбыта.
12 — Дария Васильевна Егорова төрөөбүтэ 80 сыла (12.02.1945-01.04.2021 сс.)
Дария Уолба төрүт олохтоохторо Василий Иванович уонна Наталия Родионовна Егоровтар дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатын кэнниттэн Баайаҕа 8 кылаастаах, онтон Ытык-Күөл орто оскуолаларыгар үөрэнэн оскуоланы ситиһиилээхтик бүтэрбитэ. 2 сыл производствоҕа үлэлээн баран, СГУ БГФ туттарсан, устудьуон аатын ылбыта. Үөрэҕин бүтэрэн баран Таатта Игидэйигэр, Чөркөөҕүгэр, Уолбатыгар учууталынан, завуһунан үлэлээбитэ. 1978 сылтан Дьокуускайга көһөн киирэн тыа хаһаайыстыбатын научнай-чинчийэр институтун лаборанынан үлэлээбитэ. Үлэтин сүнньүн уларытан баран иккис үрдүк үөрэҕигэр үөрэммитэ. СГУ Финансовай-экономическай факультет кафедратын сэбиэдиссэйинэн, Тыа хаһаайыстыбатын Академиятын кэтэхтэн үөрэх салаатын салайааччытынан үлэлээбитэ. Саха Республикатын тыа хаһаайыстыбатын туйгуна бэлиэлээх, Россия Наукаларын Академиятын Саха Сиринээҕи салаатын Бочуотунай грамотатынан наҕараадаламмыта, Саха судаарыстыбаннай Тыа хаһаайыстыбатын Академиятыгар ректоры кэтэхтэн үөрэх чааһыгар солбуйааччынан өр кэмҥэ үлэлээбитэ.
25 — Христина Денисовна Басова төрөөбүтэ 95 сыла
(25.02.1930-29.12.2011 сс.)
Уолба нэһилиэгин Герой ийэтэ Христина Денисовна Басова Таатта улууһун Уолба нэһилиэгэр 1945 сыллаахха олунньу 12 күнүгэр төрөөбүтэ. Олоҕун тухары төрөөбүт Уолбатыгар араас үлэлэргэ колхоз, совхоз туруутугар үгүс сыратын-сылбатын анаабыта. Кэргэнинээн Никифор Басовтыын 10 оҕону төрөтөн улаатыннарбыттара. Оҕолоро бары үөрэхтэнэн, үлэһит дьон.
Кулун тутар
Дьөһөгөй ыйа
10 — Дарья Даниловна Слепцова төрөөбүтэ 110 сыла (10.03.1915-20.011974 сс.)
Саха АССР уонна РСФСР үтүөлээх, Саха АССР народнай артыыһа Дарья Даниловна Слепцова 1915 сыллаахха Таатта оройуонун Уолба нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Оскуолаҕа үөрэнэр сылларыгар уус-уран самодеятельность концертарыгар араас спектакллары, пьесалары туруорууга актыыбынайдык кыттара. Айылҕаттан ураты талааннаах буолан Саха государственнай музыкальнай драматическай театрын сүрүн артыыстарын кэккэтигэр дөбөҥнүк киирбитэ, сүрүн оруоллары толорооччунан буолбута. 1936 сыллаахха Москватааҕы Луначарскай аатынан государственнай театральнай институту бүтэрбитэ. Дарья Даниловна оонньообут оруоллара, айбыт уобарастара ураты иэйиилээх буолара. Кини дьүһүннүүн-бодолуун, быһыылыын-таһаалыын тутта сылдьардыын, өйдүүн-санаалыын уонна дьикти ыраас чуор куоластыын артыыс буоларга ситэри айдарыылаах этэ. Сүүрбэттэн тахса сыл устатыгар айбыт уобарастара бэрт элбэхтэр, дэлэҕэ да, норуот таптаан “Саха Күннэйэ” диэн ааттыа дуо?.. Дарья Даниловна Саха драматическай искусствотын сайдарыгар улахан сабыдыалын уонна үтүөлээҕин иһин Саха АССР норуодунай, РСФСР үтүөлээх артыыһа үрдүк ааттары ылбыта.
Муус устар
Айыыһыт ыйа
26 –Макар Иванович Кузьмин – Макар Хара
төрөөбүтэ 110 сыла (26.04.1915-26.08.1981 сс.)
Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Макар Иванович Кузьмин Таатта оройуонун Уолба нэһилиэгэр 1915 сыллаахха муус устар 26 күнүгэр төрөөбүтэ. Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрбитэ. Салгыы үүнэр-сайдар баҕалаах Дьокуускай куоракка Тыа хаһаайыстыбатын салаатынан үөрэммитэ. “Кыым” хаһыакка бастаан суруналыыһынан, кэнники бу хаһыат тыа хаһаайыстыбатын салаатын салайааччытынан үлэлээбитэ. 1941 сыллаахха сэрии саҕаланаатын кытта, сэриигэ аттаммыта. Сэриилэһэр кэмигэр офицер Макар Кузьмин Кыһыл Сулус бойобуой уордьанынан наҕараадаламмыта. Уоттаах сэрии бастакы күннэриттэн Макар Хара сэриилэһэр Армияттан хоһооннору суруйара, ол хоһоонноро “Кыым” хаһыакка бэчээттэнэллэрэ. Аҕа дойду улуу сэриитигэр кыайыы күнүн Макар Хара Польша государствотын территориятыгар көрсүбүтэ. Сэрии кэнниттэн суруйааччы, суруналыыс, тылбаасчыт М. И. Кузьмин “Хотугу сулус” сурунаалга үлэлээбитэ. Макар Хара айар-суруйар идэтин түмүгэ — 20-чэ кинигэ буолан тахсыбыттара. Макар Хара кэргэнинээн Анна Ивановна Егорованы кытта дьоллоох олоҕу олорбуттара. Кыыстара Земфира Макаровна идэтинэн быраас, СР, РФ үтүөлээх бырааһа, Саха республикатын Бочуоттаах олохтооҕо. Аҕалаах ийэтин сырдык ааттарын үйэтитээччи, В. И. Ленин аатынан орто оскуола выпускнигыгар стипендия олохтообута, аҕатын аатын сүгэр библиотеканы кытта ыкса ситимнээхтик үлэлиир.
Ыам ыйа
Иэйэхсит ыйа
25 — Мария Даниловна Максимова 90 сааһа
(25.05.1935 с.)
Уолба нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, сыана бэтэрээнэ Мария Даниловна Максимова 1935 сыллаахха ыам ыйын 25 күнүгэр Томпо улууһун Кириэс-Халдьаайы нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Таатта улууһун Уус-Тааттатыгар оскуоланы бүтэрбитэ. Кэргэнинээн Никифордыын 8 оҕону күн сирин көрдөрөн улаатыннарбыттара. Уолбаҕа совхозка заправщигынан уһун кэмҥэ үлэлээбитэ. Эдэр сааһыттан сыанаттан түспэт ырыаһыт, тойуксут, элбэх тэрээһиннэргэ аал уоту аһатар алгысчыт.
От ыйа
Аан Алахчын ыйа
7 — Юрий Игнатьевич Неустроев 90 сааһа
(07.07.1935 с.)
Уолба нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, тыыл, үлэ бэтэрээнэ Юрий Игнатьевич Неустроев 1935 сыллаахха от ыйын 7 күнүгэр Таатта Уолбатыгар Сайылык күөл диэн сиргэ төрөөбүтэ. Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатын выпускнига. Оҕо эрдэҕиттэн колхоз, совхоз араас үлэлэригэр сылдьыбыта. Оскуола кэнниттэн трактористар курстарыгар үөрэнэн, идэтинэн уһун кэмҥэ трактористаабыта. Уолба бааһыналарыгар үрдүк үүнүүнү ылсыбыт бастыҥ комбайнер, звеньевой этэ. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран оскуолаҕа кочегарынан үлэлээбитэ. Уопсайа 49 сыл үлэ стажтаах, үлэ бэтэрээнэ. Уһун сыллаах сыралаах үлэтэ сыаналанан, “Тыа хаһаайыстыбатын Бочуоттаах бэтэрээнэ”, Уолба нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, “Ытык Сүбэ” мэтээл, Таатта улууһун Бочуоттаах олохтооҕо аатын ылбыта.
24 –Анна Васильевна Гутина төрөөбүтэ 85 сыла
(24.07.1940-01.07.2022 сс.)
СР доруобуйа харыстабылын туйгуна, «Гражданскай килбиэн» бэлиэ хаһаайына Анна Уолбаҕа элбэх оҕолоох Василий Иванович уонна Наталия Родионовна Егоровтарга үһүс оҕонон күн сирин көрбүтэ. Уолба 7 кылаастаах оскуолатыгар үчүгэйдик үөрэммитэ, үөрэҕин салгыы Ытык-Күөлгэ барбыта. Орто оскуола кэнниттэн тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлээбитэ. Салгыы 1962 сыллаахха медучилищеҕа туттарсан киирэн үөрэммитэ. Үөрэҕин бүтэрбит сылыгар төрөөбүт Уолбатыгар төннөн кэлэн учаастактааҕы балыыһаҕа 3 сыл биэлсэрдээбитэ. Үрдүк үөрэхтэнэр санаалаах Анна, 1968 сыллаахха СГУ медицинскэй факультетыгар үөрэнэ киирбитэ. Үрдүк үөрэхтээх специалист буолан Эдьигээн улууһун Кыстатыам нэһилиэгэр үлэҕэ анаммыта. Манна тиийэн олоҕун аргыһын көрсөн, ыал буолбута. Кэнники сылларга Намҥа, онтон Дьокуускайга көһөн киирэн таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.
Атырдьах ыйа
Аан Дьааһын ыйа
3 — Нелунов Иван Гаврильевич 80 сааһа (03.08.1945)
Уолба нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Иван Гаврильевич Нелунов 1945 сыллаахха атырдьах ыйын 3 күнүгэр Кэбээйигэ төрөөбүтэ. Уолба аҕыс кылаастаах оскуолатын үөрэнэн бүтэрбитэ. 1963 сылга Дьокуускайдааҕы художественнай училищены, салгыы Ленинградтааҕы художественнай училищены үөрэнэн бүтэрбитэ. Идэтинэн Дьокуускайдааҕы госпромкомбинакка, “Сардаана” фабрикаҕа, ювелирнай собуокка, культура дыбарыастарыгар үлэлээбитэ. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран П. Ойуунускай аатынан литературнай түмэлгэ үлэлээбитэ. Бу кэмнэртэн кини общественнай корреспондент быһыытынан биллэн барбыта. Иван Гаврильевич хас да кинигэ ааптара, былыргыны үйэтитээччи быһыытынан биир дойдулаахтара сыаналыыбыт.
18 –Василий Еремеевич Попов 65 сааһа
(18.08.1960 с.)
Уһун тыыннаах сүүрүүк спорт маастара Василий Еремеевич Попов Таатта оройуонун Уолба нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатын ситиһиилээхтик түмүктээбитэ. Орто оскуоланы Баайаҕаҕа бүтэрбитэ. Салгыы Өлүөхүмэтээҕи техникумҥа үөрэммитэ. Бу кэннэ төрөөбүт дойдутугар төннөн кэлэн ыал буолан дьиэ-уот туттан олороллор. Кэргэнинээн Ольга Семеновналыын үс оҕону төрөтөн улаатыннардылар. Василий Еремеевич сууккалаах сүүрүүнэн утумнаахтык дьарыктаммыта, республика хас да төгүллээх чемпиона, бүтүн Россиятааҕы сууккалаах сүүрүү марафоннарын призердара. Кэнники кэмҥэ сахалыы остуол оонньууларынан утумнаахтык дьарыктанар уонна оскуола оҕолорун бу көрүҥҥэ уһуйар. Иллэҥ кэмигэр маһынан уһанар, олоҥхо персонажтарын, айылҕа кыылларын дьикти үчүгэйдик дьүһүйэн, ааспыт 2023 сылга улуус киинигэр быыстапкалаабыта үгүс киһи сэҥээриитин ылбыта. Кыһын саҥа дьылы көрсө хаарынан, мууһунан оҥоһуктары оҥорор, улууска, республикаҕа ыытыллыбыт күрэхтэһиилэр призердара, кыайыылаахтара буолар.
Балаҕан Ыйа
Улуу Суорун ыйа
22 — Егорова Татьяна Дмитриевна 80 сааһа
(21.09.1945 с.)
Сэрии сылын оҕото, үлэ бэтэрээнэ Татьяна Дмитриевна аҕата Мэҥэ-Хаҥалас Сыымаҕыттан төрүттээх Дмитрий Романович Ходулов, ийэтэ Правилова Аграфена Петровна диэн ааттаахтара диэн ахтар. Оскуола кэнниттэн Татьяна Дмитриевна сүөһү көрүүгэ үгүс сыллар устата үлэлээбитэ. Кини үлэлиир сылларыгар колхозтан совхозка көһүү, совхоз тэриллээтин кытта, саҥа аныгылыы адарай муосталаах хотоннору тутуу, ынахтары тилийэ эмтэрии, отордооһун курдук саҥа саҕалааһыннар киирбиттэрэ. Эдэр, кэскиллээх киһини совхоз салалтата отделениеҕа кассирынан ылбыта. Салгыы олохтоох сэбиэт секретарынан талыллан үлэлээбитэ. Татьяна Дмитриевна төрөөбүт-үөскээбит сириттэн харыс да халбарыйбакка, нэһилиэгим араас тэрилтэлэригэр-кулуупка, детсакка, музейга-бэрт үчүгэйдик таһаарыылаахтык үлэлээбитим диэн истиҥник ахтар. Кэргэнинээн түөрт уол оҕону төрөтөн улаатыннардылар. Татьяна Дмитриевна элбэх сиэн, хос сиэн тапталлаах эбээтэ.
Алтынньы
Хотой Айыы ыйа
14 –Винокурова Анна Софроновна төрөөбүтэ 90 сыла (14.10.1935-15.07.2021)
Уолба нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо тыыл бэтэрээнэ Анна Софроновна Винокурова 1935 сыллаахха алтынньы 14 күнүгэр Таатта Уус-Тааттатыгар Муонда Эбэ диэн сиргэ төрөөбүтэ. Оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр интернакка олорон үөрэммит. Оскуола кэнниттэн Дьокуускайга печатниктар курстарыгар үөрэнэн идэ ылар. Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Майатыгар үлэлээн саҕалаабыта. Кэргэнинээн Афанасийдыын ыал буолан Таатта Уолбатыгар кэлэн олохсуйаллар. Оҕо-уруу төрөтөн, ыал буолан үлэлээн-хамсаан олорбуттара. Оҕолоро бары үөрэхтэн, үлэһит дьон буолан олороллор.
Сэтинньи
Байанай ыйа
17 – Семен Андреевич Андросов төрөөбүтэ 120 сыла (17.11.1905-05.06.1949 сс)
Сахаттан бастакы скульптор үөрэхтээх, Ленинградтааҕы государственнай университет выпускнига, А. И. Герцен аатынан институт преподавателэ Семен Андреевич Андросов Байаҕантай улууһун Уолбатыгар сэтинньи 17 күнүгэр 1905 сыллаахха төрөөбүтэ. Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатын выпускнига. Кини оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр саха бастакы идэтийбит худуоһунньуга И. В. Попов Уолбаҕа уруһуй учууталынан үлэлиир кэмэ этэ. Онно сыстан, идэ таларыгар кэрэ эйгэтин-скульптор буолууну талбыта. Москваҕа государственнай Кэлим художественнай рабфакка киирэр. Салгыы Ленинградтааҕы государственнай университекка эконом-географическай факультекка туттарсан киирэн үөрэнэр. Уһулуччу үөрэххэ тардыһыылаах, сүрэхтээх, дьаныардаах студент дипломнай үлэтин “туйгун” сыанаҕа көмүскээн баран, салгыы аспирантураҕа үөрэнэргэ мэктилэнэр. Тута А. И. Герцен аатынан хотугу норуоттар институттарыгар “преподаватель” дуоһунаһыгар үлэлии киирэр. Үс сыл олус таһаарыылаахтык үлэлиир, бу сырыттаҕына сымыйаҕа балыйан (санаторийга сынньана сылдьан Троцкайы кытта хаартыскаҕа түһүспүтүгэр баайсаннар) хаайыыга ыыталлар. Хаайыыга киирэн үгүс эрэйи көрөр, ол эрээри, үөрэхтээҕэ-билиилээҕэ өтөн, хаайыы бухгалтериятыгар сыстан үлэлээн, болдьоҕун этэҥҥэ түмүктүүр. Олоҕун тиһэх сылыгар сэллик ыарыыта олус бэргээбитигэр төрөөбүт дойдубар барыам этэ диэн, Саха сиригэр аттанар. Тапталлаах Уолбатыгар, дойдутун буоругар сытаары сыралаһан айаннаан кэлэн иһэн, аара сырдык тыына быстар. Уолба чочуобунатын күрүөтүгэр көмүс уҥуоҕун көтөҕөллөр.
28 — Егорова Анна Ивановна төрөөбүтэ 110 сыла (28.11.1915-31.08.1995 сс.)
РСФСР норуодунай артыыһа, Саха АССР үтүөлээх, норуодунай артыыһа, сахаттан бастакы анал үөрэхтээх опера режиссера, Таатта улууһун Бочуоттаах гражданина Анна Ивановна Егорова сэтинньи 28 күнүгэр 1915 сыллаахха Байаҕантай улууһугар Уолба нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатын выпускнига. 1939 сыллаахха Москваҕа сахалыы ырыалары биир бастакынан грампластинкаларга уһултарбыта. 1940 сыллаахха Воронеж куоракка саха ыччатын бөлөҕүн кытта музыкальнай училищеҕа үөрэнэ барбыта. Ол эрээри, 1941 сыллаахха Аҕа дойду улуу сэриитэ саҕаланан, үөрэҕин түмүктээбэккэ, төрөөбүт дойдутугар төннөн кэлбитэ. Саха государственнай музыкальнай драматическай театрыгар опернай солистканан уонна радиоҕа солистканан үлэлээбитэ. Саамай табыллан М. Жирков уонна Г. Литинскэй “Дьулуруйар Ньургун Боотур” операларыгар Туйаарыма Куо партиятын толорбута. 1963 сыллаахха Ленинградтааҕы консерватория режиссерскай факультетын бүтэрэн саха дьахталларыттан бастакынан опернай режиссер идэтин ылбыта. Анна Ивановна айымньылаах үлэтин иһин Саха АССР үтүөлээх, РСФСР норуодунай артыыһа ааттарга тикасибитэ. Таатта улууһун Бочуоттаах олохтооҕо.
Ахсынньы
Билгэ Хаан ыйа
15 — Николай Денисович Неустроев төрөөбүтэ 130 сыла (15.12.1895-21.07.1929)
Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатыгар учууталынан үлэлээбит саха уус-уран литературатын классик суруйааччыта Николай Денисович Неустроев Байаҕантай улууһун Байаҕантай (Уус-Таатта) нэһилиэгэр ахсынньы 15 күнүгэр төрөөбүтэ. Байаҕантай оскуолатын выпускнига. Таатта Уолбатыгар сэттэ кылаастаах оскуола баарыгар учууталынан кэлэн үлэлии сылдьыбыта. Кини үлэлиир кэмигэр оскуола оҕолоругар литературнай куруһуогу үлэлэппит. Суруйбут хоһооннорунан, кэпсээннэринэн “Ньургуһун” диэн ааттаах илиинэн суруллар истиэнэ хаһыатын таһаараллар эбит. Кини уһуйуутунан суруйааччылар Н. М. Заболоцкай-Чысхаан, Г. П. Бястинов-Бэс Дьарааһын итиэннэ А. П. Винокуров-Олбинскай курдук саха бастакы очеркистарыттан биирдэстэрэ үүнэн тахсыбыттара.
26 — Карбаканова Варвара Константиновна 80 сааһа
(26.12.1945 с.).
Уолба нэһилиэгин олохтооҕо, сэрии сылын оҕото, үлэ бэтэрээнэ Варвара Константиновна Карбаканова Алексеевскай оройуон Уус-Таатта нэһилиэгин Кутаанай ферматыгар 1945 сыллаахха ахсынньы 26 күнүгэр төрөөбүтэ. Уус-Таатта оскуолатыгар 8 кылааска диэри үөрэммит. Оскуола кэнниттэн ыанньыксытынан үлэлээбит. 1965 сыллаахха Карбаканов Иван Николаевичка кэргэн тахсан, Баайаҕаҕа көһөн кэлэн олохсуйбуттар. Баайаҕа балыыһатыгар асчытынан уһун кэмҥэ үлэлээбитэ. Кэргэнинээн түөрт оҕону төрөтөн улаатыннарбыттара, элбэх сиэн, хос сиэн тапталлаах эбээтэ.
28 — Мария Афанасьевна Рахлеева 80 сааһа (28.12.1945 с.)
РФ үтүөлээх худуоһунньуга, РФ худуоһунньуктарын Сойууһун чилиэнэ, СӨ искусствотын үтүөлээх деятелэ, СӨ Духуобунас академиятын чилиэнэ, Арктикатааҕы культура уонна искусство институтун профессора Мария Афанасьевна Рахлеева Таатта улууһун 3-с Байаҕантай нэһилиэгэр (Томпо улууһун Кириэс-Халдьаайы нэһилиэгэ) ахсынньы 28 күнүгэр төрөөбүтэ. Орто оскуола кэнниттэн Дьокуускайдааҕы художественнай училищены бүтэрбитэ. Ол кэннэ Москватааҕы В. И. Суриков аатынан государственнай художественнай институт графика салаатын үөрэнэн бүтэрбитэ. Дойдутугар төннөн кэлэн художественнай училищеҕа преподаватель быһыытынан үлэлээбитэ. В. Н. Петров диэн биллиилээх нуучча графигыгар кэргэн тахсан Москваҕа көспүтэ, салгыы Красноярскайга саҥа арыллыбыт Художество Академиятын творческай мастерскойугар үлэлээбиттэрэ. Кэргэннии М. А. Рахлеева уонна В. Н. Петров көҕүлээһиннэринэн, Саха сиригэр Красноярскайдааҕы художественнай институт салаата арыллыбыта. Ол мастерской кэлин Арктикатааҕы государственнай институт буолбута. Кэргэнинээн икки кыыс оҕолоохтор. Кыргыттара эмиэ кэрэ эйгэтигэр үлэлииллэр. Мария Афанасьевна үлэлэрэ үгүс ахсааннаах быыстапкаларга ситиһиилээхтик кыттыбыттара — Саха сирин, Россия, ону тэҥэ, тас дойдулар аатырар выставочнай саалаларыгар турбуттара.
Общественнай түмсүүлэр
10 сыл “Кэрэли” үҥкүү бөлөҕө
2015 сыллаахха тэриллибитэ. Салайааччы Баишева Розалия Васильевна.
15 сыл “Алгыс” орто саастаахтар
үҥкүүлэрин түмсүүтэ
Бөлөх 2010 сыллаахха тэриллибитэ. Салайааччы Гаврильева Элеонора Ильинична.
ЫТЫК-БЭЛИЭ КҮН ЫЙЫННЬЫГА
155 сыл
Уолба нэһилиэгэр меценат, атыыһыт Н. О. Кривошапкин үбүлээн чочуобуна туттарбыта 155 сыла (1870 с.).
175 сыл
Уолба дуулаҕа баайа Симон Васильевич Слепцов төрөөбүтэ 175 сыла (1850-1924 сс.)
100 саастаах Кыайыы буойуна
Нелунов Петр Никифорович 1925 сыллаахха Байаҕантай улууһун Уолба нэһилиэгэр төрөөбүт. 1943 сыллаахх армияҕа ыҥырыллыбыт. 1944 сыллаахха олунньу 22 күнүгэр сэрии толоонугар охтубута. Украинаҕа Кировоградскай Кашенко-Шевченко дэриэбинэтигэр көмүллэн сытар.
Карбаканов Егор Андреевич 1925 сыллаахха Таатта оройуонун Уолба нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Уолба сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрбит. Сэриигэ 1942 сыл ыам ыйыгар ыҥырыллыбыта. Армияҕа зенитчик-артиллерист буолан сылдьыбыта. 1947 сыллаахха Армияттан демобилизацияланан кэлбит. Дьокуускай куоракка икки сыл милицияҕа үлэлээбит. Кэргэн ылан төрөөбүт Уолбатыгар төннөн кэлбит. 1950 сылтан олоҕун тухары кадровай булчут этэ. 1999 сыл олунньу ыйга өлбүтэ.
Никонов Дмитрий Егорович 1925 сыллаахха Таатта оройуонун Уолба нэһилиэгэр төрөөбүт. “За победу над Японией” мэтээл хаһаайына. Сэрии кэнниттэн дойдутугар кэлэн үлэлээбитэ. Геолог идэлээх Уолба оскуолатыгар учууталынан, нэһилиэк Сэбиэтигэр председателинэн үлэлээбитэ. Кэргэнинээн Мария Семеновналыын биир уол оҕону төрөтөн улаатыннарбыттара. Дмитрий Егорович 1992 сыллаахха өлбүтэ.